W katalogu prezentowane są wybrane najcenniejsze eksponaty związane z historią Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 z kolekcji Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości i Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Fotografia: powstaniec wielkopolski Jan Drożdżyński (22.05.1892-26.01.1919) podczas służby w armii n
Sygnatura: WMN/Z/001211
Typ: Fotografia studyjna
Material: papier fotograficzny
Technika: fotografia czarno-biała
Wymiary: wys.: 14,1 cm; sze.: 8,9 cm
Opis:
Fotografia studyjna – przedmiot o charakterze pamiątkarskim, wykonana na papierze fotograficznym matowym, sygnowana stemplem w kolorze fioletowym: «Społeczny Komitet Reg… Powiatu Gostyńskiego, Gostyń Wlkp. ul. Marchlewskiego Nr 257» oraz drukowanym napisem: «Photogr. Jantsch, Berlin-Schonenberg, Colonnenstr. 35.», oznaczona odręcznym podpisem: «Jan Drożdżyński ur. 22.V.1892, poległ 26.I.1919 r.».
Nieśmiertelnik kapitana Kazimierza Grudzielskiego z okresu służby w wojsku pruskim.
Sygnatura: WMN/MPW/000257
Typ: Militaria / oznaki
Material: blacha mosiężna, sznurek lniany
Technika: sztancowanie, grawerowanie
Wymiary: wys.: 3,5 cm; sze.: 5 cm; gł.: 7,35 cm
Opis:
Kazimierz Grudzielski (1856-1921) pochodził z rodziny administratora majątku, a jego ojciec pracował w dobrach prekursora wielkopolskiej pracy organicznej w rolnictwie gen. Dezyderego Chłapowskiego. Po ukończeniu gimnazjum w Poznaniu poświęcił się jednak służbie w armii cesarskich Niemiec, dochodząc w niej do wyjątkowo jak na Polaka wysokiego stopnia podpułkownika piechoty. W 1917 roku po czynnym udziale w I wojnie światowej (na froncie zachodnim) przeszedł w stan spoczynku, lecz już w listopadzie 1918 roku włączył się w przygotowania do ewentualnego powstania. Był kolejno komendantem Straży Ludowej na powiat wrzesiński, dowódcą odcinka północno-wschodniego z nominacji Dowództwa Generalnego w Poznaniu, dowódcą II Okręgu Wojskowego. Kierował działaniami powstańców pod Szubinem, po klęsce dowodził zorganizowaną w trybie alarmowym grupą dyspozycyjną. Doprowadził do wyzwolenia południowo-wschodniej Wielkopolski w połowie stycznia 1919 oraz zdołał utrzymać te tereny w czasie ofensywy niemieckiej w lutym i marcu 1919. W marcu 1919 zorganizował i objął dowództwo 2 Dywizji Strzelców Wielkopolskich. 11 marca 1919 na wniosek głównodowodzącego Komisariat Naczelnej Rady Ludowej mianował go generałem podporucznikiem. Był także inspektorem piechoty przy głównodowodzącym Wojsk Wielkopolskich, dowódcą Twierdzy Toruń, zastępcą dowódcy Okręgu Generalnego „Poznań”. 3 stycznia 1921 mianowany został generałem porucznikiem z dniem przeniesienia w stan spoczynku – 1 kwietnia 1921. Już jako generał dywziji Wojska Polskiego zmarł 31 marca 1921 w Poznaniu.
Niemiecka maska przeciwgazowa model 1917 typ II
Sygnatura: WMN/MAP-P/000427
Typ: Militaria / mundury i oporządzenie
Material: płótno, skóra, guma, metal
Technika: przemysłowa
Wymiary: wys.: 17 cm; sze.: 11,2 cm
Opis:
Niemiecka maska przeciwgazowa Model 1917 wraz z blaszanym pojemnikiem do jej przechowywania.
Powiadomienie o śmierci żołnierza przesłane pocztą polową armii pruskiej, 1917
Sygnatura: WMN/A/004724
Typ: Korespondencja / kartki korespondencyjne
Material: Papier
Technika: druk, pismo odręczne
Wymiary:
Opis:
Powiadomienie o śmierci Polaka – żołnierza armii pruskiej przesłane pocztą polową do Teresy Piotrowskiej w Stęszewie k. Poznania. Druk w języku niemieckim opatrzony pieczęcią pocztową z datą 30.7.1917, oraz pieczęcią o treści: „3 Kompagnie Inf. Regt. 335”.
Grafika: „Piąty Listopada 1916 roku” [z teki: „Pro Memoria. Prusak w Polsce (1915-1918)”]
Sygnatura: WMN/Sz/000291
Typ: Grafika historyczna
Material: papier
Technika: litografia
Wymiary: wys.: 34,7 cm; sze.: 46 cm
Opis:
Praca z cyklu graficznego Józefa Rapackiego: „Pro memoria. Prusak w Polsce (1915-1918)”, wydanego jako teka w 1919 roku (plansza 1). Cykl złożony jest z grafik ukazujących życie Polaków pod panowaniem pruskim, opatrzonych w ironiczne tytuły na prawym marginesie.
Grafika: „Bohaterowie” [z teki: „Pro Memoria. Prusak w Polsce (1915-1918)”]
Sygnatura: WMN/Sz/000292
Typ: Grafika historyczna
Material: papier
Technika: litografia
Wymiary: wys.: 34,5 cm; sze.: 46 cm
Opis:
Praca z cyklu graficznego Józefa Rapackiego: „Pro memoria. Prusak w Polsce (1915-1918)”, wydanego jako teka w 1919 roku (plansza 2). Cykl złożony jest z grafik ukazujących życie Polaków pod panowaniem pruskim, opatrzonych w ironiczne tytuły na prawym marginesie.
Grafika: „Ziarno na siew dla Niemiec” [z teki: „Pro Memoria. Prusak w Polsce (1915-1918)”]
Sygnatura: WMN/Sz/000294
Typ: Grafika historyczna
Material: papier
Technika: litografia
Wymiary: wys.: 34,5 cm; sze.: 46 cm
Opis:
Praca z cyklu graficznego Józefa Rapackiego: „Pro memoria. Prusak w Polsce (1915-1918)”, wydanego jako teka w 1919 roku (plansza 4). Cykl złożony jest z grafik ukazujących życie Polaków pod panowaniem pruskim, opatrzonych w ironiczne tytuły na prawym marginesie.
Książeczka wojskowa (Militärpass) wystawiona na nazwisko Boleslaus Dysche, ok. 1916
Sygnatura: WMN/A/004675
Typ: Dokumenty wojskowe / książeczki i legitymacje
Material: papier
Technika: druk, pismo odręczne
Wymiary:
Opis:
Książeczka wojskowa Polaka – żołnierza armii pruskiej z wpisami dokumentującymi przebieg jego służby w okresie I wojny światowej.
Pocztówka: Der jüngste feldgraue
Sygnatura: WMN/Z/003210
Typ: Pocztówki propagandowe
Material: karton
Technika: druk barwny
Wymiary: wys.: 14 cm; sze.: 9,2 cm
Opis:
Pocztówka propagandowa przedstawia narrację wokół roli propagandy podczas I wojny światowej i niemieckich inicjatyw zyskania poparcia dla armii i wojny, również wśród polskiego społeczeństwa zaboru pruskiego.
Pocztówka: Ach Du mein lieber Hindenburg
Sygnatura: WMN/Z/003212
Typ: Pocztówki / kartki pocztowe
Material: karton
Technika: druk barwny
Wymiary: wys.: 14 cm; sze.: 9 cm
Opis:
Pocztówka propagandowa, przedstawia narrację propagandy dotyczącą I wojny światowej i niemieckich inicjatyw w celu uzyskania poparcia dla armii i wojny również wśród polskiego społeczeństwa zaboru pruskiego.
Pocztówka: Wacht am Meer!
Sygnatura: WMN/Z/003219
Typ: Pocztówki / kartki pocztowe
Material: karton
Technika: druk barwny
Wymiary: wys.: 9 cm; sze.: 14 cm
Opis:
Pocztówka propagandowa. Opowieść wokół roli propagandy w I wojnie światowej i niemieckich inicjatyw zyskania poparcia dla armii i wojny również wśród polskiego społeczeństwa zaboru pruskiego.
Pickelhauba M1895 (filcowa) piechoty – Ersatzpickelhaube rozmiar 56. 1915/1916.
Sygnatura: WMN/MPW/000696
Typ: Militaria / mundury i oporządzenie
Material: filc, skóra, metal
Technika: przemysłowa
Wymiary: wys.: 22 cm; sze.: 17 cm
Opis:
Pickelhauba Model 1895 (tzw. „Ersatzpickelhaube”) z 1915 roku. Wprowadzona została w 1915 roku na wyposażenie armii niemieckiej, jako tzw. wyposażenie zastępcze – brak surowców, głównie dobrej jakości skóry wykorzystywanej do produkcji pickelhauby, wymusił szukania rozwiązań zastępczych. Jako materiał zastępczy wykorzystywano filc, który oczywiście nie spełniał żadnej roli ochronnej. Ponadto filcowe pickelhauby okazały się bardzo wrażliwe na zmienne warunki atmosferyczne. W 1916 roku zaprzestano ich produkcji w związku z opracowanie nowego rodzaju stalowego hełmu wojskowego.