W katalogu prezentowane są wybrane najcenniejsze eksponaty związane z historią Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 z kolekcji Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości i Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Fotografia: Ppłk Władysław Anders d-ca 1 Pułku Ułanów Wlkp. od 1919 do 1921
Sygnatura: WMN/MAP-A/000609
Typ: Fotografia portretowa
Material: papier fotograficzny
Technika: Odbitka fotograficzna / czarno-biała
Wymiary: wys.: 9 cm; sze.: 14 cm
Opis:
Zdjęcie podpułkownika Władysława Andersa dowódcy 1 Pułku Ułanów Wielkopolskich (przemianowany w 1920 r. na 15 Pułk Ułanów Wielkopolskich). 1919 lub 1920 rok.
Dziennik Dowództwa Frontu Północnego od 12.I.1919 – 9.XII.1919, Wielkopolska
Sygnatura: WMN/MU-A/000328
Typ: Historia
Material: papier
Technika:
Wymiary: wys.: 17 cm; sze.: 20,5 cm
Opis:
Dziennik dowództwa Frontu Północnego” zawiera szczegółowy opis działań wojennych oddziałów powstańczych oraz niemieckich na poszczególnych odcinkach Frontu Północnego w okresie od 12 stycznia do 9 grudnia 1919 roku. Treść zamieszczonych raportów ukazuje, jak niespokojny był to front. Pomimo formalnego zawieszenia broni (Rozejm w Trewirze z 16 lutego 1919 roku) i wytyczenia linii demarkacyjnej, jeszcze długo dochodziło do starć oddziałów obu stron.
Furażerka – krymka (z przyszytą biało-czerwoną rozetką i przypiętym orzełkiem w koronie)
Sygnatura: WMN/MAP-P/000419
Typ: Militaria / mundury i oporządzenie
Material: sukno
Technika: szycie przemysłowe
Wymiary: sze.: 23 cm
Opis:
Czapka krymka powstańca wielkopolskiego. Do niemieckiej czapki, tzw. Schirmmütze / Krätzchen, przypięta jest biało-czerwona kokarda z metalowym orłem. Tego typu czapki noszone były przez powstańców wielkopolskich w początkowym okresie Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.
Czapka żołnierza artylerii Wojsk Wielkopolskich 1919-1920.
Sygnatura: WMN/MAP-P/000374
Typ: Militaria / mundury i oporządzenie
Material: sukno, skóra, metal
Technika: szycie przemysłowe
Wymiary:
Opis:
Czapka rogatywka kaprala-artylerzysty Wojsk Wielkopolskich, 1919 rok. Dowództwo Główne w rozkazie nr 17 oraz załączniku do rozkazu z 21 stycznia 1919 roku określiło wygląd umundurowania strzelców (piechoty) i artylerii Armii Wielkopolskiej. Jako nakrycie głowy przyjęta została czapka rogatywka. Wykonana z szarego sukna, obszyta wzdłuż szwów czarnym (w przypadku artylerii) kantem. Rzemyk i daszek koloru ochronnego. Daszek skórzany (bez okucia). Na lewej przedniej kwaterze guzik mundurowym wraz z sznurowaną pętlą w formie trefla w barwie ochronnej szarozielonej. Na treflu widoczny stopień kaprala (dwie czerwone obręcze). Brak orła wojsk wielkopolskich. Pierwotnie z przodu na styku szwów umieszczony był wykonany z metalowej blaszki orzeł wojsk wielkopolskich.
Ułanka paradna oficera 3 Pułku Ułanów Wlkp.
Sygnatura: WMN/MAP-P/000401
Typ: Militaria / mundury i oporządzenie
Material: sukno
Technika: szycie przemysłowe
Wymiary:
Opis:
Kurtka-ułanka ułana 3 Pułku Ułanów Wielkopolskich, 1919 rok. Granatowo-żółta pruska kurtka-ułanka przyjęta została przez 3 Pułk Ułanów Wielkopolskich, jako element tzw. paradnego munduru pozasłużbowego. Pruska kurtka-ułanka została przerobiona poprzez zastąpienie gładkich guzików, polskimi z wytłoczonym orzełkiem wojskowym. Na kołnierzu naszyty biało-żółty proporczyk ułański w barwach pułkowych 3 Pułku Ułanów Wielkopolskich. Kurtka jest niekompletna, brak etyszkietów i pasa. Na rękawach kurtki brak galonów oficerskich (prawdopodobnie należała do ułana). Biało-żółte barwy 3 Pułku Ułanów Wielkopolskich wynikały z XIX-wiecznego porządku barw pułkowych sięgającego tradycją czasów Księstwa Warszawskiego.
Lekki karabin maszynowy MG-08/15 Maxim
Sygnatura: WMN/MAP-P/000462
Typ: Militaria / broń palna długa
Material: drewno, metal
Technika: przemysłowa
Wymiary: sze.: 140 cm
Opis:
Lekki karabin maszynowy Maxim MG-08/15. Produkowany w l. 1915-1918 przez Königliche Preuβische Gewehrfabrique oraz inne niemieckie zakłady zbrojeniowe. Kaliber 7,92 mm. Nabój Mauser kaliber 7,92 x 57 mm wystrzeliwany z parcianej taśmy nabojowej. Długość karabinu 1400 mm, długość lufy 720 mm. Waga samego karabinu 14 kg (21 kg w położeniu bojowym), waga dwójnogu 1,7 kg. Karabin chłodzony wodą. Broń strzelecka przyjęta na wyposażenie armii niemieckiej w 1915 roku. Powszechnie wykorzystywana w czasie I wojny światowej. Zdobyczne niemieckie karabiny tego typu były wykorzystywane przez powstańców wielkopolskich oraz oddziały Armii Wielkopolskiej.
CKM Maxim wz. 1908 na podstawie sankowej
Sygnatura: WMN/MAP-P/000373
Typ: Militaria / broń palna długa
Material: metal
Technika: przemysłowa
Wymiary:
Opis:
Ciężki karabin maszynowy MAXIM MG08 na podstawie sankowej. Niemiecki ciężki karabin maszynowy Maxim MG-08 na podstawie saneczkowej. Produkowany w l. 1908-1918 przez Deutsche Waffen- und Munitionsfabriken oraz inne niemieckie zakłady zbrojeniowe. Kaliber 7,92 mm. Nabój Mauser kaliber 7,92 x 57 mm wystrzeliwany z parcianej taśmy nabojowej. Długość karabinu 1175-1200 mm (w zależności od producenta), długość lufy 720 mm. Waga samego karabinu 20 kg, waga podstawy saneczkowej 32 kg. Karabin chłodzony wodą. Broń strzelecka przyjęta na wyposażenie armii niemieckiej w 1908 roku. Powszechnie używany w czasie I wojny światowej. Zdobyczne niemieckie karabiny tego typu były wykorzystywane przez powstańców wielkopolskich oraz oddziały Armii Wielkopolskiej.
Reprodukcja niemieckiej wojskowej mapy taktycznej z okolic Zbąszynia i Trzciela w skali 1:100000 wyd
Sygnatura: WMN/MPW/000511
Typ: Kartografia /
Material: papier, płótno
Technika: Druk
Wymiary: wys.: 305 mm; sze.: 359 mm
Opis:
Reprodukcja niemieckiej wojskowej mapy taktycznej z okolic Zbąszynia i Trzciela w skali 1:100000 wydana przez oddział Kartografii Dowództwa Głównego Wojsk Wielkopolskich, 1919.09.
Pośmiertnie nadany Order Orła Białego – gen. Józef Dowbor Muśnicki. Odznaczenie i legitymacja. 2018.
Sygnatura: WMN/MPW/000688/1 – 2
Typ:
Material:
Technika:
Wymiary:
Opis:
Order Orła Białego nadany pośmiertnie gen. Józefowi Dowbor-Muśnickiemu w 2018 roku. Order Orła Białego, ustanowiony w 1705 i odnowiony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 1921, jest najwyższym odznaczeniem państwowym Rzeczypospolitej Polskiej. W okresie PRL nie był przyznawany, nie przewidywała go ówczesna ustawa o orderach i odznaczeniach. Order Orła Białego został przywrócony na mocy nowej ustawy obowiązującej od 23 grudnia 1992. Od tego czasu nadany (do czerwca 2020 roku) zaledwie 241 osobom.
Flaga z okresu Powstania Wielkopolskiego
Sygnatura: WMN/H/001001
Typ: Tkaniny okolicznościowe / sztandary
Material: płótno
Technika: aplikacja
Wymiary: wys.: 147 cm; sze.: 77 cm
Opis:
Autolitografia: Por. Widacki
Sygnatura: WMN/Sz/001947
Typ: Grafika portretowa, Grafika / karykatura
Material: papier
Technika: autolitografia
Wymiary: wys.: 49 cm; sze.: 34,7 cm
Opis:
Wydawnictwo „VER SACRUM. Teka Armji Wielkopolskiej w dniach jej narodzin” autorstwa Stefana Sonnewenda zawierało 160 karykatur oficerów Wojsk Wielkopolskich, powstałych w części na zlecenie gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Teka ukazała się w pierwszą rocznicę powstania wielkopolskiego, 27 grudnia 1919, ze wstępem Stanisława Przybyszewskiego, w nakładzie 700 numerowanych egzemplarzy, każdy z podpisem autora.
Autolitografia: Ppor. Mayer
Sygnatura: WMN/Sz/001959
Typ: Grafika portretowa, Grafika / karykatura
Material: papier
Technika: autolitografia
Wymiary: wys.: 49 cm; sze.: 34,7 cm
Opis:
Wydawnictwo „VER SACRUM. Teka Armji Wielkopolskiej w dniach jej narodzin” autorstwa Stefana Sonnewenda zawierało 160 karykatur oficerów Wojsk Wielkopolskich, powstałych w części na zlecenie gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Teka ukazała się w pierwszą rocznicę powstania wielkopolskiego, 27 grudnia 1919, ze wstępem Stanisława Przybyszewskiego, w nakładzie 700 numerowanych egzemplarzy, każdy z podpisem autora.
Autolitografia: Jen. ppor. Dr. Wierzejewski
Sygnatura: WMN/Sz/001960
Typ: Grafika portretowa, Grafika / karykatura
Material: papier
Technika: autolitografia
Wymiary: wys.: 49 cm; sze.: 34,7 cm
Opis:
Wydawnictwo „VER SACRUM. Teka Armji Wielkopolskiej w dniach jej narodzin” autorstwa Stefana Sonnewenda zawierało 160 karykatur oficerów Wojsk Wielkopolskich, powstałych w części na zlecenie gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Teka ukazała się w pierwszą rocznicę powstania wielkopolskiego, 27 grudnia 1919, ze wstępem Stanisława Przybyszewskiego, w nakładzie 700 numerowanych egzemplarzy, każdy z podpisem autora.
Ireneusz Wierzejewski (1881 – 1930) – lekarz ortopeda, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, polityk, senator II kadencji w II RP, generał brygady Wojska Polskiego. Nazywany ojcem polskiej ortopedii. W momencie wybuchu Powstania Wielkopolskiego stanął na czele akcji pomocy medycznej w Poznaniu. W późniejszym okresie Komisariat NRL mianował go naczelnym lekarzem armii wielkopolskiej, a 8 maja 1919 awansował go do stopnia generała podporucznika. Podczas powstania odpowiadał za organizację korpusu sanitarnego.