POWSTANIE WIELKOPOLSKIE
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu. Ruch powstańczy błyskawicznie rozprzestrzenił się po całej niemal prowincji i do połowy stycznia 1919 r. powstańcy opanowali większą część Wielkopolski i Kujaw. Władzę nad formalnie wciąż wchodzącą w skład państwa niemieckiego prowincją przejął Komisariat Naczelnej Rady Ludowej, na czele którego stanęli: ks. Stanisław Adamski, Wojciech Korfanty i Adam Poszwiński. Naczelne dowództwo nad siłami powstańczymi objął kpt./mjr Stanisław Taczak, a w połowie stycznia 1919 r. gen. Józef Dowbor-Muśnicki.
Głównym zadaniem Dowbora było przekształcenie oddziałów powstańczych w regularną Armię Wielkopolską. Dzięki entuzjazmowi i patriotycznej postawie społeczeństwa wielkopolskiego, do połowy lutego rozpoczęto formowanie 1. Pułku Strzelców Wielkopolskich i 1. Pułku Rezerwowego (w Poznaniu), 2. Pułku Strzelców Wielkopolskich (na froncie zachodnim), 1. i 3. Pułku Ułanów Wielkopolskich, Pułku Artylerii Lekkiej, dywizjonu artylerii ciężkiej oraz 1. i 2. Wielkopolskiej Eskadry Lotniczej. Utworzono również bataliony saperów, telegrafistów i radiotelegrafistów, kompanię żandarmerii i oddział karabinów maszynowych.
Na przełomie stycznia i lutego 1919 r. Niemcy i Polacy dojrzeli do podjęcia rozstrzygających działań w Wielkopolsce. Powstańcy zamierzali przede wszystkim utrzymać zdobyte terytorium, Niemcy natomiast planowali przeprowadzenie potężnej operacji ofensywnej, której celem miało być odcięcie głównych sił wielkopolskich od granicy z Polską i ostateczne stłumienie powstania. Kilkutygodniowa konfrontacja nie przyniosła zasadniczej zmiany przebiegu linii frontu, co de facto oznaczało zwycięstwo Polaków, którzy obronili zdobycze powstania. 16 lutego 1919 r. Niemcy zostały zmuszone przez zachodnie mocarstwa do podpisania w Trewirze układu rozejmowego, w myśl którego nakazano przerwanie walk w Wielkopolsce i pozostanie obu stron na swoich pozycjach oraz wyznaczono linię demarkacyjną pomiędzy niemieckimi i polskimi oddziałami. Mimo tego, aż do podpisania w czerwcu 1919 r. traktatu wersalskiego niemal codziennie dochodziło do mniejszych lub większych potyczek a nawet bitew, prowokowanych zazwyczaj przez stronę niemiecką.
Zwycięstwo powstania wielkopolskiego było przede wszystkim zasługą społeczeństwa wielkopolskiego, które zdobyło się na ogromny wysiłek mobilizacyjny i finansowy. Nie byłoby ono jednak możliwe bez pomocy i współpracy z Polakami pochodzącymi zza kordonu. Największą rolę odegrali polscy dyplomaci z Romanem Dmowskim na czele, którzy przekonali zachodnich sojuszników do wymuszenia na Niemcach zawieszenia broni. Należy również pamiętać o setkach polskich oficerów, którzy przybyli wraz z gen. Dowborem-Muśnickim, aby zorganizować nowoczesną i sprawną Armię Wielkopolską. Utworzone wówczas pułki wielkopolskie odegrały niebagatelną rolę w wojnie z bolszewikami 1919–1921 r.
